واکسن آنفلوآنزا و بیماری آن مسائله ای سالانه برای بسیاری از اشخاص الاخصوص گروه های حساس می باشد. احتمالا شما هم شنیده اید که امسال آنفولانزا در کشور شیوع بالاتری داشته و علاوه بر آن زودتر از سال‌های گذشته شروع شده است. با توجه به اینکه کرونا امیکرون و سایر گونه‌های آن به همراه آنفولانزا در کشور و سطح جهان شیوع پیدا کرده است، احتمالا امسال پاییز و زمستان سختی از نظر شیوع این دسته از بیماری ها خواهیم داشت. بر اساس توصیه سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری های واگیردار آمریکا (CDC)، باید واکسیناسیون آنفولانزا به صورت سراسری به منظور کاهش شدت و جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزا انجام پذیرد.
حال در ادامه به این موضوع می پردازیم که واکسن آنفولانزا چیست و از کجا می توانید این واکسن را تهیه نمایید؟ انواع سوش ها و ظرفیت واکسن به چه معنی بوده و در بین واکسن‌های فرانسوی، هلندی و ایرانی کدام نوع از واکسن آنفولانزا بهتر است؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به جواب این سوال و سایر سوالات خود برسید.
آنچه در این مقاله می خوانید
آنفولانزا چیست؟
آنفلوآنزا یک عفونت تنفسی ناشی از گونه ها ( سوش های ) مختلف ویروس آنفولانزا می باشد. این ویروس ها از طریق دهان و بینی وارد بدن شما شده و به سیستم تنفسی نفوذ پیدا می‌کنند. علاوه بر آن این ویروس‌ها بر روی سطوح کثیف و آلوده نیز پایدار بوده و می توانند زنده بمانند. در سال میان 5% تا 20% از مردم ایالات متحده به آنفولانزا مبتلا شده که شدت این بیماری میتواند بسیار خفیف و یا شدید باشد و در بعضی از مواقع نیز ممکن است باعث بستری شدن و یا حتی مرگ فرد مبتلا به آن گردد. می‌توان گفت علائم و نشانه‌های آنفولانزا به نشانه‌های سرماخوردگی شباهت داشته با این تفاوت که زمان بهبود این بیماری بیشتر است.
خطر ابتلا به آنفولانزا همه انسان‌ها را تهدید می‌کند. در صورتی که شما به آسم و بقیه مشکلات ریوی مبتلا هستید، احتمال این که به آنفولانزا شدیدتری مبتلا شوید بیشتر است. بر اساس توصیه مقامات بهداشتی، افراد بالای شش ماه بهتر است که 1 بار در سال واکسن آنفلوانزا را دریافت نمایند.
علائم بیماری آنفولانزا چیست؟
48 ساعت بعد از تماس با ویروس، علائم آنفولانزا مشاهده میشود. برخی از این علائم عبارتند از:
• لرز
• تب
• دردهای عمومی
• سردرد
• علائم تنفسی (گلودرد، آبریزش بینی، سرفه)
واکسن آنفولانزا چیست؟
واکسن آنفولانزا به واکسن‌هایی گفته میشود که در مقابل ویروس آنفولانزا از بدن محافظت کرده و باعث ایجاد ایمنی در مقابل برخی از گونه های خطرناک این ویروس می گردند. بر اساس تحقیقات سالانه، هر سال چهار گونه ( سوش ) خاص ویروس که از نظرشیوع و خطر ابتلا اهمیت بیشتری دارند تعیین شده و شرکت های دارویی واکسن آنفلوآنزا را بر علیه این سوش ها تولید و توزیع می نمایند. واکسن‌های آنفولانزا معمولا به شکل تزریقی بوده و با سوزن به بازو ( عضله دلتوئید ) تزریق می‌شوند، اما علاوه بر آن واکسن آنفولانزای به شکل اسپری بینی نیز وجود دارد.
بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا
شیوع بیماری آنفولانزا معمولا از اول مهرماه شروع شده و تا ماه اردیبهشت ادامه دارد. مناسب‌ترین زمان برای تزریق این واکسن از 10 شهریور ماه تا 10 آبان ماه است. با این حال اگر در زمان مناسبی واکنس آنفولانزا را تزریق نکردید، میتوانید آن را تا پایان آذر ماه و یا دیرتر تزریق کنید.
انواع واکسن آنفولانزا
انواع مختلفی از واکسن آنفولانزا وجود دارد. این واکسن‌ها متناسب با سن، بیماری‌های زمینه‌ای و همچنین سابقه حساسیت برای فرد تجویز می‌گردد. در کل سه نوع واکسن آنفولانزا داریم که عبارتند از:
- واکسن های غیرفعال (IIV)
- واکسن های ضعیف شده زنده (LAIV)
- واکسن های نوترکیب
در ادامه به توضیح مختصری در مورد هر کدام از این واکسن‌ها می‌پردازیم.
واکسن آنفلوآنزا غیرفعال (IIV) :
این نوع از واکسن‌ها بیشترین نوع واکسن آنفولانزا میباشد که در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. واکسن‌های غیرفعال معمولا امن و بی خطر بوده و 3 یا 4 ظرفیتی هستند. این نوع واکسن‌ها به شکل تزریقی بوده و قادر هستند تا در مقابل انواع آنفولانزای A و B برای بدن ایمنی ایجاد کنند. واکسن‌های غیرفعال برای افراد بالای شش ماه امن هستند.
تمام واکسن‌های هلندی و فرانسوی که در ایران وجود دارند به جز واکسن ایرانی فلوگارد، از این نوع واکسن هستند.
واکسن آنفلوآنزا ضعیف شده زنده (LAIV) :
این واکسن‌های آنفولانزای ضعیف شده زنده، به صورت اسپری بینی بود و مناسب افراد 2 تا 49 ساله میباشد. این واکسن‌ها 4 ظرفیتی هستند و 2 هفته بعد از مصرف آن‌ها ایمنی برای بدن ایجاد میشود. توجه داشته باشید که برای افراد زیر استفاده از این واکسن ها ممنوع می باشد:
• بالغین بالای 50 سال
• کودکان کوچکتر از 2 سال
• کودکان 2 تا 4 ساله که به آسم مبتلا هستند
• افراد 2 تا 17 ساله که آسپرین مصرف می‌کنند
• افراد با لیک مایع مغزی نخاعی از دهان، گوش، بینی و جمجمه
• افرادی که سابقه آلرژی شدید به واکسن یا اجزای آن دارند
• افرادی که طحال آن‌ها خارج شده است
• افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند
• افرادی که اخیرا درمان آنفولانزا دریافت کرده اند
• افراد با ایمپلنت کوکلئار
در حال حاضر از این نوع واکسن کمتر استفاده میشود. توجه داشته باشید که بانوان باردار نمی‌توانند از این دسته از واکسن استفاده کننده ولی در دوران شیردهی استفاده از آن مشکلی ندارد. لازم به ذکر است که واکسن‌های ضعیف شده زنده در ایران موجود نیست.
واکسن آنفلوآنزا نوترکیب :
واکسن‌های آنفلوانزای نوترکیب درست مشابه به واکسن آنفلوآنزای ایرانی فلوگارد، دارای ذرات پروتئینی ویروسی هستند که از بدن در مقابل ویروس‌های زیرگروه A و B آنفولانزا محافظت می‌کنند. معمولا حساسیت به این نوع از واکسن‌ها کم بوده و به همین دلیل یک انتخاب مناسب برای افرادی سالخورده و مسن به شمار میرود. این نوع واکسن‌ها در مدل‌های خارجی و ایرانی وجود دارند، اما در ایران فقط مدل ایرانی واکسن نوترکیب موجود است.
واکسن آنفولانزا ایرانی فلوگارد :
واکسن آنفولانزا ایرانی فلوگارد یک مدل از واکسن نوترکیب بوده این واکسن آنفولانزا ایرانی هیچ گونه مواد پروتئینی که منشا تخم مرغ دارد، مواد نگهدارنده و آنتی بیوتیک در ترکیبات خود ندارد. این نوع واکسن 4 ظرفیتی بوده و مزایای متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
میزان حساسیت کمتر نسبت به سایر واکسن‌های آنفولانزا ایرانی
30% کارایی بیشتر نسبت به سایر واکسن‌های آنفولانزا
پاسخ ایمنی قوی‌تر به دلیل 3 برابر بودن میزان آنتی ژن واکسن آنفولانزا ایرانی نسبت به سایر واکسن‌ها
لازم به ذکر است که تزریق این واکسن فقط برای افراد بالای 18 سال مجاز است و به شکل 1 دوز تزریق می‌گردد. ایمنی این واکسن برای بانوان باردار و شیرده به صورت کامل بررسی نشده است.
واکسن آنفولانزا فرانسوی و هلندی :
این 2 واکسن آنفولانزا زیاد با یکدیگر تفاوتی نداشته و فرق آن‌ها در مدل آنتی بیوتیک استفاده شده در ساختار آن‌هاست. البته در برخی از سال ها بنا بر سیاست گذاری های واکسیناسیون کشور، این واکسن ها با تعداد سوش های محدود تر به ایران وارد شده اند که تحت عنوان 3 ظرفیتی یا 4 ظرفیتی شناخته می شوند، به جز در موارد خاص برای اکثریت اشخاص واکسن 4 ظرفیتی توصیه می گردد.
• آنتی بیوتیک استفاده شده در واکسن اینفلوواک هلندی، از نوع جنتامایسین است.
• آنتی بیوتیک استفاده شده در واکسن واکسی گریپ فرانسوی، از نوع نئومایسین است.
اگر به جنتامایسین حساسیت دارید، می‌توایند از واکسن واکسی گریپ فرانسوی ( تولید شرکت سنوفی ) استفاده نمایید. همچنین اگر به نئومایسین حساسیت دارید نیز میتوانید از واکسن اینفلوواک هلندی ( تولید شرکت ابوت ) استفاده کنید. در نهایت هر دو این واکسن ها توسط شرکت های بسیار معتبر دارویی تولید شده و کیفیت بالا و مشابهی دارند.
تزریق واکسن آنفولانزا به چه اشخاصی توصیه می شود ؟
بر اساس آخرین توصیه CDC، افراد بالای شش ماه بهتر است از واکسن آنفولانزا استفاده کنند. ولی اگر واکسن خارجی یا ایرانی ناموجود شد، افراد زیر برای تزریق واکسن در اولویت هستند:
• بزرگسالان بالای 50 سال
• بانوان باردار یا بانوانی که قصد بارداری در فصول سرد سال را دارند
• کودکان 6 ماه تا 5 سال
• افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی
• افراد مبتلا بیماری قلبی، بیماری‌های ریوی زمینه‌ای، بیماری کبدی، بیماری خونی، متابولیک، دیابت و بیماری عصبی زمینه‌ای
• افرادی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند
• افراد 6 ماه تا 18 سال که از آسپرین استفاده می‌کنند
• افراد بسیار چاق و دارای اضافه وزن با شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۴۰
مدت زمان اثربخشی واکسن آنفلوآنزا چقدر است؟
در افراد سالم، مدت زمان تاثیر واکسن خارجی و ایرانی آنفولانزا حدود 6 ماه تا 1 سال است. ولی برای افرادی که به نقص سیستم ایمنی دچار هستند و یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مدت زمان اثر بخشی آن کمتر است. در اینگونه از افراد ممکن است با فاصله زمانی، 2 دوز واکسن تزریق شود..
عوارض واکسن آنفولانزا چیست؟
عوارض این واکسن معمولا متوسط و خفیف بوده و بعد از 1 تا 2 روز این عوارض از بین می‌شوند.
از متداول‌ترین عوارض واکسن غیرفعال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بدن درد
• خستگی
• واکنش‌های موضعی از قبیل قرمزی و درد در ناحیه تزریق
• تهوع
• تب
• سردرد
از متداول‌ترین عوارض واکسن ضعیف شده زنده (LAIV) نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• خس خس سینه
• استفراغ
• درد عضلات
• سردرد
• آبریزش بینی
لازم به ذکر است که واکنش‌های شدیدی از قبیل آنژیوادم، شوک آنافیلاکسی، آنسفالوپاتی، واکنش‌های آلرژیک، التهاب عصب بینایی و عوارض عصبی نیز ممکن است همراه با تزریق واکسن‌های هلندی، ایرانی و فرانسوی مشاهده گردد.
سخن پایانی
در این مقاله واکسن آنفولانزا و تفاوت بین انواع واکسن‌های آنفولانزا را به صورت کامل مورد بررسی قرار دادیم. آنفولانزا به بیماری‌های از قبیل سرماخوردگی بسیار شبیه بوده، به همین دلیل باید به عوارض گفته شدن در مورد این بیماری با دقت توجه کرد تا در صورت نیاز به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
